AGUSTINA PONTESTA GARMENDIA
Herriko beste emakume argi bat aipatzeko eta haren lana goraipatzeko okasio ederra sortu zait 1960ko hamarkadako Zeruko Argia aldizkariaren zenbakiak aztertzen ari naizela. Aldizkari horren garai hartako zenbakietan, astero-astero, gure herriari buruzko kronikak agertzen zirela ohartu naiz.
Kronika horietan herriko gorabeheren berri ematen zaigu, hala nola, kultur emanaldiak, herritarren kezkak eta abar. Eta horiek denak herritarrek idatziak izaten ziren, nahiz eta horretarako ezizenak edota izengoitiak erabili: Karlos Mekolalde “Txori bat”, Anastasio Zapirain, Joxe Zuloaga, Garbizutarrak, Joanito Berasarte, Kepa Garbizu “Sistiaganeko Pello” eta nor den ez dakigun “Gorosti” delako bat ere bai…
1968ko urtarrilaren 21eko Zeruko Argian (255. zenb.) “Gorosti” ezizenaz sinatzen zuen herritarrak, Ikastolaren berri ematerakoan, maixtra lanetan ibilitako herriko bi emakumeren izenak ematen dizkigu: Bonifazia Azkue Legorburu eta Agustina Lizarazu Larburu.
Eta honela dio “Gorosti”k: “…adin edo urteetan aurrera goazenok Lezo ontan ezagutu izan ditugu umetxoentzako bi ikastola: Agustina Lizarazu batean, Bonifazia Azkue bestean…”
Agustina Lizarazu maixtraren berri jakin bagenekien, baina Bonifazia Azkue ezezaguna genuen arrontean, lanbide horretan.
Zoritxarrez, denborak gure aurka jokatu du, eta ez dugu datu askorik Bonifazia Azkue Legorburu nor izan zen jakiteko. Erregistro Zibileko liburuetan agertzen denez, 1888ko maiatzaren 13an jaiotako lezoarra zen, eta Francisco Estanislao Sagarzazu hondarribiarrarekin ezkondu ondotik lau seme-alabaren ama (Victoria-Severiana, Brigida, Sebastiana eta Jose Maria). Iturri beraren arabera, 1921eko abenduaren 14an zendu zen. Bizialdi laburreko emakumea izan zen beraz, hogeita hamahiru urterekin hil baitzen.
Gaur egun gure artean bizi den bere biloba Karmele Zulaika Sagarzazurengana jo dut eta honek aditzera eman didanez, bere ama Xeberianari entzutez omen daki zerbait baina deus gutxi.
Hortik aurrera ez dakigu deus askorik egungo adineko herritarrek ere ez baitute emakume haren ezagutzarik.
Dena den, herriko historiari eta euskarazko irakaskuntzari dagokionez, kontuan hartzeko berria dela iruditzen zait. Ea inork argi gehiago ekar dezakeen emakume lezoar ekintzaile horri buruz.
Lezoko Portua 