JOXE LUIX AGIRRETXE MITXELENA
Gure aitonak eta haren bi senidek dultzaina piezekin 1927an grabatu zituzten gomalakazko diskoen peskizan, ezustekotik ezustekora, nenbilela, Agirretxetarrek, nola edo hala, aurretik ere Lezorekin harremana izan zutela ikasi nuen pozarren. Haiek grabatutako diskoetako batean, euren dultzaina piezaz gain, “Lezotarra” ezizeneko soinu-jole baten fandango bat zegoen: “Neskazarren fandangua”. Hura ezusteko atsegina!
Berehala ekin nion soinu-jole, itxura guztietara, lezoar haren arrastoa bilatzeari. Izan ere, izena eta lehenengo abizena diskoaren galletan bertan adierazita zeuden arren, inoiz ez nuen haren berririk izan. Honokoa zioen diskoaren galletan:
“Ariñ-ariñ”. Por los Gaiteros de Regil – “Neskazarren fandangua” (Solo de acordeón) Por Atanasio Berasarte “Lezotarra”. REGAL – RS 900. (78 rpm).
Juan Iñurrietak 1923ko abuztuaren 30ean Donostian sortutako Columbia Gramophone Company SAEk Regal zigilua erabili zuen, 1924tik aurrera, euskal musika grabatzeko eta kaleratzeko. Garaiko trikitilarien, bertsolarien, dultzaineroen, soinu-joleen, abesbatzen eta abarren errepertorioetako piezak grabatu zituen; tartean, Atanasio Berasarterenak eta “Gaiteros de Regil” bezala ageri diren Agirretxe anaienak.
Atanasio Berasarte, soinu handia eskuetan duela. Fotografia: Agustina Pontesta.
Atanasio Berasarte Garbizu Lezon sortu zen 1889ko irailaren 26an eta Mª Josefa Imaz Urrestarazu ataundarrarekin ezkondu zen 1916ko irailaren 7an. Bikoteak 11 seme-alaba izan zituen eta haietako bat, Julian, herriko etxeko zinegotzi izan zen. “Dontomaseneko Atanasio” esanda ezagutzen zuten herrian soinu-jolea eta makina bat emanaldi egina izan behar zuen. 20ko eta 30eko hamarraldietan herriko gizasemeek egin ohi zituzten txangoetako fotografietan maiz ageri da behintzat Atanasio, soinu handia aldean duela. Bera zen, antza, garai hartan herriko soinu-jole “ofiziala”. Atanasio Berasarte Lezoko bere etxean hil zen, 1957ko abenduaren 22an.
Atanasio Berasarte, soinu handia eskuetan duela. Fotografia: Agustina Pontesta.
Bitxiak gertatzen dira gero patuaren joan-etorriak! Urteen buruan, disko hura grabatu zutenen ondorengoak, bai batzuenak eta bai bestearenak Lezoko etxe beraren teilatupean bizi izan ziren, Alaietxen, alegia; denboraren eta espazioaren legeei desafio egin baliete bezala.
Lezoko Portua 