Lezoko izengoiti, goitizen edo ezizenak (2. zatia)

AGUSTINA PONTESTA GARMENDIA

Aurreko atalean nioen bezala, izengoitien sorrera herri txikietako bizilagunen arteko hurbiltasunezko harremanetatik, bizipenetatik eta tratu berezitik sortu ohi dira gehienetan eta izugarria da izengoiti askok adieraz diezagukeen informazioa, hala nola; jatorria, izaera, lanbidea, ezgaitasuna eta abar, baina gaur egun, zoritxarrez, hemen aipatzen ditugun asko eta asko, gehienak ez esatearren, galbidean edota galtzear dira; batzuk hil direlako, besteak, baserri-etxeen izenez izendatzen zirenen kasuan, bizitokiak desagertzearekin batera galdu direlako, eta beste zenbaitetan, berriz, herritarron arteko harremanak ere ez direlako lehen bezalakoak, eta orain askoz ere ezezagunagoak garelako gure artean. Eta beldur naiz gure nortasunaren zati handi bat ez ote zaigun desagertu ezizenen jabeekin batera.

Bestalde, gure historian zehar beti erabili izan dira izengoitiak, eta izengoiti batzuk deitura izatera pasa dira. Gutxi direla ematen du, zeren eta izengoiti gehienak eramailearentzat itsusiak edota iraingarriak izan litezkeenak baztertu egin baitira, adibidez; Betoker (begi oker) ez da deituratzat hartuko, eta bai ordea, herri izenak; adibidez, Getaria, Iraeta, edota koloreak; Gorri/Gorria; Beltza…

Beraz, hemen doazkizue azken aldiotan jasotakoak eta Mikel Salaberriak (Martizkonekoak) emandakoak guztion entretenigarri.

Alemana – Animaluze – Añia – Antxilla – Asasa – Atzaparraz – Augixona – Batelerua – Begiaundi – Begiokerra – Belarrimotza – Beltza – Bettelu – Bibillo – Bolineo – Builas – Burdeox – Domingofraile – Erlia – Erreka – Etxezoko – Ezpala – Iraeta – Jajaja – Jelerua – Joxemaitxiki – Judas – Juxta motxa – Kables – Kalekantoiko amona – Kaskagorriya – Kaskurrio – Kettai – Kinkilin – Koskorros – Kukulun – Lapax – Larrolo – Letxerua – Mainas – Mandazaya – Markamal – Martxela koipe – Martxieltxo – Mendarotarra – Mixerere – Mokolo – Mollete – Moñoña – Morroi – Motxa – Moxtexiro – Naparra – Neskazarra – Niñojexux – Ontzekillos – Palakier – Patti ttiki – Pelopintxo – Peñaño – Pintopinto – Pitutx – Puli – Ranga – Rotxil – Santamaria – Santzon – Sokarro – Tabardo – Tetuan – Titorito – Toloxa – Txabal – Txata – Tximitxa – Txikito – Txispas – Txoizo – Txollo – Txirriprixtin – Txurtxil – Ungrianua – Xakioxordo – Xaxoya – Xekele – Ximela – Ximitxua – Xinxangre – Xorra – Xorten – Zintzerri – Ziringulin.

Herri eta leku izenak adierazten dutenak

Alemania – Bettelu (Betelu) – Burdeos – Iraeta – Gaskuina – Kettai (Getaria) – Mendaro – Nafarroa – Tetuan – Tolosa – Hungaria

Lanbidea adierazten dutenak

Bateleroa – Fraidea – Jeleroa (jela saltzailea) – Kables – Letxerua (Esneketaria) – Mandazaya (mando zaintzailea) – Morroia – Txispas…

Aminalia, etxabere eta piztiekin zuten antzekotasunaz

Erbia – Erlea – Karakola – Katarra – Mandoa…

Pertsonaren izaera eta ezgaitasuna adierazten dutenak

Animaluze – Augixona – Begiaundi – Begioker – Belarrimotz – Besamotz – Gizonerdiya – Joxemaittiki – Xinxangre – Kaskagorriya…

Pertsonaiak

Puli (Pulidor) – Santzon – Rotxil – Niño Jesus…

Besteak

Askotan deituren hotsen antzekotasunetik eratorriak jolas moduan; Kukulun (Uzkudun) – Asasa (Isasa) – Palakier (Daladier)…

Eta oraingoz besterik ez. Lezoar herritar hauek guztiak gogoan, bihoakie denei gure agurrik beroena, ezizenon atzean Lezoko historia egin duten herritarrak daudelako.